વિશ્વના દેશોમાં ભારતની વસ્તી સૌથી વધુ છે. ગયા વર્ષે, યુનાઈટેડ નેશન્સ (UN) એ ભારતની વસ્તીના સંદર્ભમાં એક ડેટા આપ્યો હતો કે દેશની વસ્તી આગામી ત્રણ દાયકા સુધી વધશે અને પછી તે ઘટવા લાગશે. યુએન અનુસાર, ભારતની વસ્તી 142.57 કરોડ છે, જેમાં સૌથી વધુ વસ્તી હિંદુઓ અને પછી મુસ્લિમોની છે. મુસ્લિમ મહિલાઓ હિંદુ મહિલાઓ કરતાં વધુ બાળકો પેદા કરે છે, તેથી ઘણી વખત દાવા કરવામાં આવ્યા છે કે ભારતના મુસ્લિમો વસ્તીની દ્રષ્ટિએ હિંદુઓથી આગળ નીકળી જશે. જો કે, નિષ્ણાતોના મતે, આ અશક્ય છે. 100 વર્ષ કે 1000 વર્ષમાં પણ આવું થવાની કોઈ શક્યતા નથી.
પરિવાર કલ્યાણ કાર્યક્રમની સમીક્ષા કરવા માટે રચાયેલી રાષ્ટ્રીય સમિતિના પૂર્વ અધ્યક્ષ દેવેન્દ્ર કોઠારી કહે છે કે આગામી વસ્તી ગણતરી સુધી મુસ્લિમોની વસ્તી કાં તો ઘટશે અથવા સ્થિર રહેશે, જ્યારે હિન્દુઓની વસ્તીમાં થોડો વધારો જોવા મળી શકે છે. તેમનો અંદાજ છે કે 2170 સુધી એટલે કે 146 વર્ષ સુધી જો માત્ર મુસ્લિમો જ બાળકો પેદા કરે અને હિંદુઓ જ બાળકો પેદા ન કરે તો મુસ્લિમોની વસ્તી વધે તે શક્ય નથી. તેમણે કહ્યું કે હિંદુઓ આટલા લાંબા સમય સુધી બાળકો પેદા ન કરે તે શક્ય નથી, પરંતુ મુસ્લિમોની વસ્તી વિશે કરવામાં આવતા આવા દાવાઓનો કોઈ અર્થ નથી એ એક સાદી ગણતરી છે.
છેલ્લી વસ્તીગણતરી વર્ષ 2011 માં હાથ ધરવામાં આવી હતી અને ત્યારબાદ હિંદુઓની વસ્તી 79.08 ટકા, મુસ્લિમોની 14.23 ટકા, ખ્રિસ્તીઓની 2.30 ટકા અને શીખોની 1.72 ટકા હતી. સંખ્યાની વાત કરીએ તો 13 વર્ષ પહેલા 96.62 કરોડ હિંદુ, 17.22 કરોડ મુસ્લિમ, 2.78 કરોડ ઈસાઈ અને 2.08 કરોડ શીખ હતા. તેનો મતલબ હિંદુ અને મુસ્લિમોની વસ્તીમાં 79.40 કરોડનો તફાવત હતો. દેવેન્દ્ર કોઠારીએ વૈજ્ઞાનિક વિશ્લેષણને ટાંકીને જણાવ્યું હતું કે આગામી વસ્તી ગણતરી સુધીમાં હિંદુઓની વસ્તી વધીને 80.3 ટકા થશે, જ્યારે મુસ્લિમ વસ્તી કાં તો ઘટશે અથવા સ્થિર રહેશે.ભૂતપૂર્વ ચૂંટણી કમિશનર એસ. વાય. કુરેશીએ તેમના પુસ્તક ‘ધ પોપ્યુલેશન મિથઃ ઈસ્લામ, ફેમિલી પ્લાનિંગ એન્ડ પોલિટિક્સ ઈન ઈન્ડિયા’માં એમ પણ કહ્યું છે કે ભારતમાં મુસ્લિમોની વસ્તી ક્યારેય હિન્દુઓથી વધી શકે નહીં. પુસ્તકમાં દિલ્હી યુનિવર્સિટીના પૂર્વ વાઇસ ચાન્સેલર દિનેશ સિંહ અને પ્રોફેસર અજય કુમારના ગાણિતિક મોડલ દ્વારા આનો ખુલાસો કરવામાં આવ્યો છે. દર દસ વર્ષે વસ્તીગણતરી કરવામાં આવે છે અને તે મુજબ તે 2021 માં યોજાવાની હતી, પરંતુ ઘણા કારણોસર તે થઈ શકી નથી. આ મોડલ્સ 2021માં જ રજૂ કરવામાં આવ્યા હતા અને તે જ વર્ષે એસ. વાય. કુરેશીના પુસ્તકમાં આનો સમાવેશ કરવામાં આવ્યો હતો.
બહુપદી વૃદ્ધિ અને ઘાતાંકીય વૃદ્ધિ દ્વારા, હિંદુ અને મુસ્લિમ વસ્તી ક્યારેય સમાન બની શકે છે કે કેમ તેનો અંદાજ લગાવવામાં આવ્યો હતો. બહુપદી વૃદ્ધિ મોડલ મુજબ, 1951માં 30.36 કરોડ હિંદુઓ હતા અને 2021 સુધીમાં તે 115.9 કરોડ થવાનો અંદાજ છે. તે જ સમયે, 1951 માં મુસ્લિમોની વસ્તી 3.58 કરોડ હતી, જે 2021 માં 21.3 કરોડ થવાનો અંદાજ છે. ઘાતાંકીય મોડેલમાં, હિંદુઓ 120.6 કરોડ અને મુસ્લિમો 22.6 કરોડ હોવાનો અંદાજ હતો. કુરેશીએ પુસ્તકમાં કહ્યું હતું કે બંને મોડલ એ દર્શાવતા નથી કે મુસ્લિમ વસ્તી ક્યારેય વધુ થશે અથવા હિંદુઓની બરાબર થઈ શકશે. આ મોડેલ પરથી સ્પષ્ટ થાય છે કે 1000 વર્ષમાં પણ મુસ્લિમોની વસ્તી હિંદુઓથી વધી જવાની કોઈ શક્યતા નથી.
જવાહરલાલ નેહરુ યુનિવર્સિટીના ભૂતપૂર્વ પ્રોફેસર પીએમ કુલકર્ણીએ સચ્ચર સમિતિના અહેવાલને ટાંકીને કહ્યું કે, ઉચ્ચ પ્રજનન દર હોવા છતાં, આ સદીના અંત સુધીમાં મુસ્લિમોની વસ્તી માત્ર 18-20 ટકા સુધી પહોંચી શકે છે. પ્યુ રિસર્ચ અનુસાર, ભારતમાં મુસ્લિમ મહિલાઓ હિંદુ કરતાં વધુ બાળકો પેદા કરે છે. 2-15માં તેમનો પ્રજનન દર ઘટીને 2.6 થયો હોવા છતાં, તે હજુ પણ દેશના અન્ય ધર્મોની સરખામણીમાં સૌથી વધુ છે.
વર્ષ 1992માં એક મુસ્લિમ મહિલા સરેરાશ 4.4 બાળકોને જન્મ આપતી હતી, 2015માં આ આંકડો વધીને 2.6 થયો હતો. હિન્દુઓમાં તે 3.3 થી ઘટીને 2.1 થયો. 23 વર્ષમાં, બંને ધર્મો વચ્ચે પ્રજનન દરમાં તફાવત 1.1 થી ઘટીને 0.5 થયો. પીએમ કુલકર્ણીએ કહ્યું કે સચ્ચર કમિટીના રિપોર્ટ મુજબ 1000 વર્ષમાં કે 100 વર્ષમાં પણ મુસ્લિમોની વસ્તી હિંદુઓથી વધી જવાની સંભાવના નથી.