સોનાએ તેની ચમક બતાવી અને આખી દુનિયાને ચમકાવી દીધી. હવે ચાંદીનો વારો છે. ભારતમાં તેની માંગ સદીઓથી છે. સમય જતાં ચાંદીનું મૂલ્ય ઘટ્યું અને સોનું મુખ્ય ધાતુ બની ગયું. પરંતુ, વધતા ભાવે સોનું સામાન્ય માણસની પહોંચની બહાર કરી દીધું છે, જ્યારે ચાંદી તેનો ટેકો છે.
જો કે, હવે ચાંદી પણ એક લાખ રૂપિયા પ્રતિ કિલોની તરફ જઈ રહી છે. દિલ્હીના બુલિયન માર્કેટમાં તેનો દર ટેક્સ સહિત 90 હજાર રૂપિયા પ્રતિ કિલો સુધી પહોંચી ગયો છે.
ઓછી ખરીદી થાય છે
આ સમયે છૂટક ગ્રાહકો આવતા નથી. તેનું મુખ્ય કારણ એ છે કે ભાવ પહેલા કરતા વધુ છે, લગ્નની સિઝન નથી અને ગ્રાહકોને પણ રસ નથી. દિલ્હીના સદર બજાર સરાફા એસોસિએશનના અધ્યક્ષ કૈલાશ ચંદ ખંડેલવાલ કહે છે કે પહેલા ગરીબમાં ગરીબ લોકો પણ દિવાળી પૂજા અને ધાર્મિક પ્રસંગો વખતે ચાંદી લેતા હતા, પરંતુ છેલ્લા ત્રણ વર્ષમાં આ ટ્રેન્ડ તૂટી ગયો છે.
ઔદ્યોગિક ઉદ્યોગ
ચાંદીના વધતા ભાવ અંગે તાજેતરના વર્ષોમાં તેનો ઔદ્યોગિક ઉપયોગ ઘણો વધી ગયો છે. તેનો ઉપયોગ સ્માર્ટફોન, ટેબલેટ, ફોટોવોલ્ટેઇક સેલ, ઇલેક્ટ્રિક વાહન બેટરીથી માંડીને મોબાઇલ ફોન, ગુટકા, તમાકુ સુધીની દરેક વસ્તુમાં થાય છે. કેટલાક મેડિકલ સાધનોમાં પણ ચાંદીનો ઉપયોગ થઈ રહ્યો છે. આ ઉદ્યોગોમાં ચાંદીની માંગ સતત વધી રહી છે. આ જ કારણ છે કે 2024ના પહેલા ચાર મહિનામાં જ ભારતે 2023ની કુલ રકમ જેટલી 4,172 મેટ્રિક ટન ચાંદીની આયાત કરી હતી.
બુકીઓની રમત
સોનાની જેમ ચાંદી પણ બહારથી આવે છે, તેથી તેની કિંમતો પર કોઈ નિયંત્રણ નથી. વિદેશમાં બેઠેલા મોટા સટોડિયાઓ તેના ભાવ ઉપર-નીચે વધારો કરતા રહે છે. જિયોજીત ફાઇનાન્શિયલ સર્વિસિસના હેડ હરીશ વી કહે છે કે મોટા ખેલાડીઓ દ્વારા ચાંદીની આક્રમક ખરીદી ચાલુ રહેશે, જેના કારણે ભાવમાં વધુ વધારો થઈ શકે છે.
હજુ સુધી કોઈ સુધારો નથી
આ સમયે દેશની રાજધાની જ નહીં દેશના અન્ય ભાગોમાં પણ ચાંદીના વેચાણમાં વધારો થયો છે કે દિલ્હીના સૌથી મોટા બુલિયન માર્કેટ કુચા મહાજનીમાં ચાંદીની દુકાનો પર સન્નાટો છે. આ સ્થિતિ છેલ્લા કેટલાક મહિનાઓથી છે. ગ્રામીણ માંગ પણ હાલમાં અટકી ગઈ છે. વેચાણમાં તાત્કાલિક સુધારો કરવાનો કોઈ અવકાશ નથી કારણ કે એવો ભય છે કે ચાંદી રૂ. એક લાખ પ્રતિ કિલો સુધી જઈ શકે છે.
વધુ પડતી ખરીદી ટાળો.
માર્કેટમાં બધુ જ તેજી છે તો ચાંદી કેવી રીતે પાછળ રહી શકે. ગ્રાહકો સોનાની જેમ ભવિષ્ય માટે ચાંદી ખરીદવા માંગતા નથી, કારણ કે એમસીએક્સમાં તેની કિંમતો ઉપર અને નીચે જઈ રહી છે. તેની કિંમતો અસ્થિર છે અને આવતીકાલે શું થશે તે કોઈ કહી શકતું નથી. કિંમતોની દ્રષ્ટિએ તમામ ધાતુઓમાં ચાંદી સૌથી વધુ અસ્થિર છે.
તેમ છતાં, નિષ્ણાતો માને છે કે તે તરત જ ઘટશે નહીં. હાલમાં ભાવો ઉપર છે. આવી સ્થિતિમાં, વધુ પડતી ખરીદી નુકસાનકારક હોઈ શકે છે. ભૂતકાળમાં એકવાર એવું બન્યું છે કે એક જ દિવસમાં સોના અને ચાંદીના ભાવમાં કડાકોે થયો, જેના કારણે વેપારીઓને ભારે નુકસાન સહન કરવું પડ્યું અને ઘણા લોકો નાદાર પણ થઈ ગયા.
ચાઇના પરિબળ
ચાંદીના ભાવમાં વધારો – એક મોટું કારણ ચીન છે. વિશ્વના આ સૌથી મોટા ઔદ્યોગિક દેશમાં, ચાંદીનો વ્યાપકપણે ઉપયોગ કરવામાં આવે છે, પછી તે ઈલેક્ટ્રોનિક વસ્તુઓ હોય કે ઈવી બેટરી હોય કે સૌર લાઈટો. તેથી ચીન છેલ્લા પાંચ વર્ષથી દર મહિને સરેરાશ 390 ટન ચાંદી ખરીદે છે.
જેની વિશ્વ બજાર પર પણ મોટી અસર જોવા મળી છે. ચીનમાં જે લોકો સોનું ખરીદી શકતા નથી તેઓ ચાંદી પણ ખરીદી રહ્યા છે. સોનું ખરીદવાના મામલામાં પણ ચીન દુનિયામાં પ્રથમ નંબરે આવે છે.
Visit Saurashtra Kranti E-paper here